ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན། | 吞弥•桑布扎

ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན།

ས་པཎ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་ནི(1182ནས་1251)གཙང་ཁུལ་གྱི་ཡབ་དཔལ་དཔལ་ཆེན་འོད་པོ་དང་ཡུམ་མ་གཅིག་གར་ཕུ་མ་ཉི་ཁྲི་ལྕམ་གཉིས་ཀྱི་སྲས་སུ་འཁྲུངས། ཁོང་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་རིག་གནས་ཐད་བྱས་རྗེས་ཆེ་བའི་མི་སྣ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གིས་བརྩམས་པའི<<ས་སྐྱ་ལེགས་བཤད>>དེ་ནི་བོད་ཀྱི་ལེགས་བཤད་རྩོམ་རིག་གི་སྒོ་མོ་ཐོག་མར་འབྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན། ལེགས་བཤད་དེའི་ཐོག་མའི་མཚན་ལ<<ལེགས་པར་བཤད་པ་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར>>ཟེར་ཞིང་། ཕྱིས་སུ་ཡུལ་མིང་ལེགས་བཤད་ལ་བཏགས་ནས་<<ས་སྐྱ་ལེགས་བཤད>>ཅེས་ཟེར། ལེགས་བཤད་དེར་མཁས་པ་བརྟགས་པ་སོགས་རབ་བྱེད་དགུ་ཡོད་པ་ཐམས་ཅད་དུ་དཔེ་དོན་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་ཐོག་ནས་ལེགས་ཉེས་བླང་དོར་གྱི་གནད་གསལ་བར་བསྟན་ཡོད།།

吞弥•桑布扎

吞弥•桑布扎是藏文的创制者和藏文文法学家。也称通密•散布刺或土弥•桑布札。生年卒不祥，无法可考。公元七世纪，他降生于涅地（雅鲁藏布江南岸西藏山南地区隆子县，也有说是出生于尼木县吞弥家族中）。吐弥为地名，（也有说吐弥为氏族名，原名阿努）桑布扎是梵音，意为西藏贤哲，是印度人对他的尊称。其父亲叫吞弥阿努，是吐蕃赞普松赞干布的御前大臣。母亲名叫阿孥。

根据藏族史籍记载，吞弥•桑布扎是吐蕃王朝赞普松赞干布（617―650）时七贤臣之一。官至御前大臣。曾奉命带领16名藏族青年，携许多黄金，途经异国的奇禽猛兽禁区，克服热带气候的不适，坚持前往天竺，拜师访友，受业于天智狮子和婆罗门利敬，学习古梵文和天竺文字。敬重佛法，精研佛学。

吞弥•桑布扎在天竺学业期满返藏后，根据藏语实际，从梵文的26个元音中挑出(i)(u)(e)(o)4个创制了符号式的藏文元音字母。又从梵文34个辅音字母中，取掉了5个反体字和5个重叠字，又在辅音字母中补充了元音“啊”字，补充了梵语迦、哈、稼、夏、恰、阿（音译）等6个字，制定出4个元音字母及30个辅音字母的文字。又根据梵文兰查字体创制藏文正楷体，又根据乌尔都字体创制草书体，被藏族人民奉为“字圣”。

藏文史料记载，吞弥•桑布扎创制藏文后，即献藏文颂词一首给吐蕃王松赞干布。他很高兴，赞赏不止。为了带动全臣民们学习文字，赞普首先拜他为师，在玛如宫闭门不与外界接触，潜心专习藏文声明学与其它文化三年之久，松赞干布十分崇敬吞弥•桑布扎，但有些大臣则认为赞普不应该如此敬重他，于是吞弥•桑布扎反言道：“在雪域之地，除我外还有谁是首位宿学造字？”从而说服了某些大引导的不满情绪，使在全藏区上下掀起学习藏语文之高潮。

吞弥•桑布扎创制藏文后又著有《三十颂论及相转论》即《文法根本三十颂》、《文字变化法则》即《文法性别用法》等语言文法著作8种，今幸存《三十颂》和《性入法》两种，既是最早的藏文文法经典，又是今天必读之教科书。吞弥•桑布扎不仅在语言学、文字学和文法学上颇有建树，独树一帜，同时还是一位伟大的翻译家。他翻译了《二十一显密经典》、《宝星陀罗尼经》、《十善经》、《般若十万能颂》、《宝云经》、《宝箧经》等二十多部梵文经典，开了藏译佛经的先河。有很多译经后来被人收入在《大藏经•甘珠儿》中。译自天竺、汉地、尼婆罗、克湿弥罗和于填等地的佛教经典著作和各种文化论著被译成藏文，使之成为藏族文化的重要组成部分和基础知识。